A Unión polo Mediterráneo é unha organización intergobernamental formada por 43 países, os 27 Estados membros da Unión Europea (UE-27) e 16 países ribeiregos do Mediterráneo (non-UE), cuxo obxectivo é promover a cooperación e potenciar a integración económica da rexión mediterránea. Un elemento crave da integración económica é o establecemento de cadeas globais de valor (CGV).

Este estudo analiza asCGVexistentes entre a UE-27 e os seus socios para identificar aqueles sectores que ofrecen a maior posibilidade de expansión das CGV europeas na rexión mediterránea. A necesidade actual de reconfigurar as CGV ofrece unha oportunidade para reforzar a integración dos países non-UE nas cadeas europeas, tanto porque a produción externalizada polas empresas europeas noutros países máis afastados, fundamentalmente asiáticos, instálese neles como porque sexan receptores de investimentos directos para novas CGV.

Os países non-UE son moi heteroxéneos en termos de tamaño, renda per cápita ou competitividade, así como nas súas capacidades loxísticas, elemento esencial da súa inserción nas CGV. Con todo, comparten algunhas características comúns, entre elas a súa baixa posición en capacidade de innovación o que mostra a relevancia que para eles ten inserirse en CGV e acceder así aos avances tecnolóxicos dos socios. Todos eles, excepto Mauritania, asinaron acordos comerciais bilaterais coa UE-27. Con excepción de Turquía e Israel, a súa participación nas exportacións mundiais de mercadorías é inferior ao 0,2%, polo que un maior desenvolvemento das CGV europeas favorecería a súa inserción no comercio internacional.

A UE-27 é o maior socio de CGV deste grupo de países, especialmente como destino dos seus inputs intermedios utilizados nas exportacións (o que se denomina, forward participation ou participación cara a adiante), mentres que o seu peso como subministradora de inputs utilizados nas exportacións dos países non-UE (o que se denomina participación cara atrás ou backward participation) é inferior. Desde 2003, incrementouse a presenza da UE-27 na participación forward dos países socios mentres que se reduciu a súa participación backward. En 2022, a UE-27 proveu menos da metade do valor engadido estranxeiro das exportacións dos socios, debido ao maior peso dos inputs provenientes de terceiros países, entre os que destaca China.

A tendencia actual á reconfiguración das CGV é unha oportunidade para reforzar a integración no seo do Mediterráneo, mediante un retorno á UE da produción que previamente se localizou nos socios, á vez que parte da produción localizada en Asia pode ser relocalizada nos socios. Estes teñen algunhas vantaxes competitivas fronte aos países UE que os fan atractivos para situar neles algunhas fases das CGV, vantaxes en custos laborais, carga tributaria ou complexidade regulatoria. Aínda que teñen desvantaxes fronte aos países asiáticos en custos e prezos, ofrecen unha maior proximidade xeográfica, o asinar acordos comerciais coa UE-27 e a posibilidade de contratar pequenas partidas. As súas maiores debilidades son a carencia de capital humano e cuestións de loxística e transporte. Polo que se refire a os sectores produtivos, enerxía, agricultura e alimentación e bebidas son os que teñen un maior potencial para participar en CGV entre a UE e os seus socios.